Aklın Etiyolojisinden Epistemolojisine (Batı-Doğu Arasında Aklın Halleri)
Şu kitabın bölümü:
Baltacı,
Ö.
(ed.)
2023.
Eğitim Bilimleri Araştırmaları- II.
Özet
Bu çalışmada ortaya konulmak istenen aklın tarihsel etiyolojisi ve epistemolojisini kavramlarıyla ortaya çıkarmaktır. İnsanın kendi davranışını bilmesine, yargılamasına ve tayin etmesine yarayan; iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan, gerçeği yalandan ayırma kabiliyeti olarak tanımlanan akıl insanı diğer canlılardan farklı ve üstün kılmaktadır. Bununla birlikte tarihin her döneminde insanların ilgisini çekmiş ve aklın ne anlama geldiğini, nasıl ortaya çıktığını ve nasıl çalıştığı gibi özellikler araştırılmıştır. Bu kapsamda, tarihin farklı dönemlerinde felsefe, din, tıp ve psikoloji aklın farklı boyutları ile ilgilenmişlerdir. Akıl sağlığının tanımını yapmak için akıl ve sağlık kavramları tek tek değerlendirilmiş ve iki parçanın bütüne kattığı anlama bakılarak, parçaların bütünü nasıl oluşturduğu ve bütünün parçalardan nasıl farklılaştığı ele alınmıştır. Çalışmada öncelikle normal ve anormal kavramlarına değinilmiş, daha sonra akıl kavramı felsefe ve din bilimleri alanlarında araştırılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda normal olan akıldan bahsedilip bahsedilemeyeceği tartışılmıştır. Ayrıca aklın tanımından sonra bireylerde aklın; doğruyu yanlıştan ayırabilme, seçim yapabilme, sorumluluk alma ve eylemde bulunma yetileri ile değerlendirmesi yapılmıştır. Felsefi bakış açısında akıl, insanla birlikte var olan, yaşadıkça gelişip olgunlaşan yönlerini ele almıştır. Din adamları akılla ilgili olarak, insanın kâinatta olup biten olayları değerlendirerek Yaratıcıya ulaşmayı sağlayan bir araç olarak kabul etmişlerdir. Psikoloji bilimi aklın tanımı ve özellikleriyle ilgilenmemiş, akıl hastalıklarının tedavisi üzerine yoğunlaşmışlardır. Diğer taraftan modern tıptaki gelişmeler, özellikle akılla ilgili birçok psikolojik hastalığın beyin yapısındaki işlevlerde oluşturacağı etkilerinin de araştırılması gerektiği düşüncesindeyiz. Bu çalışmada akıl tarihi ve etimolojisi tarihi süreç içerisinde incelenmesi amaçlanmıştır.