Kıbrıs’ın İngiltere’ye Geçici Olarak Devrine Giden Süreçte İngiliz Parlamentosu ve Kamuoyundaki Tartışmalar
Şu kitabın bölümü: Tansü, Y. E. (ed.) 2023. Tarih Alanında Seçme Yazılar- I.

Gül Çakır
Dokuz Eylül Üniversitesi

Özet

1571 yılından itibaren Osmanlı imparatorluğunun egemenliğinde olan Kıbrıs, 19. Yüzyılın sonlarına yaşanan bir dizi krizin ardından imparatorluğun elinden çıkmıştır. 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarının bir kısmı Ayastefanos Antlaşması ile Rus tehlikesi altına girmişti. Osmanlı’nın başkenti ve Doğu topraklarının Rus tehlikesi altında olması, Balkanlardaki Rus baskısı İngiltere’yi telaşlandırmıştı. Hindistan’ın, Akdeniz’in ve Avrupa’nın geleceği açısından kendisine yeni misyon yükleyen İngiliz yönetimi yeni politik arayışlar içindeyken Kıbrıs’ı askeri üs olarak kullanma talebi ile dünyada büyük bir sansasyon yaratmıştı.
Ayastefanos Antlaşması’nı geçersiz kılmak üzere Berlin’de kongrenin toplanmasında öncülük eden İngiltere, Osmanlı ile ilgili politikalarında yeni bir döneme girmişti. 4 Haziran 1878 Kıbrıs Sözleşmesi ile İngilizler, Osmanlı topraklarında olası bir Rus saldırına karşı Osmanlı’ya yardım etme sözü vermiş bu sözü yerine getirmek için de Kıbrıs’ı üs olarak kullanmak istemişlerdi. 1 Temmuz 1878’de ek bir anlaşma ile İngilizler geçici olarak Kıbrıs’a yerleşme hakkını elde etmişti. Bu süreçte İngiliz Başbakanı Beaconsfield, İngiliz Parlamentosunda liberal kanat tarafından büyük bir eleştiriye maruz kalmıştı. Parlamentodaki liberallerin genel savları şöyleydi. Kıbrıs Sözleşmesi, İngiltere’ye yerine getirilmesi zor sorumluluklar yüklüyordu. Sözleşmenin İngiliz kamuoyunun önüne sunulmadan el altından yapılması doğru bir yöntem değildi. İngilizlerin Kıbrıs’a yerleşiminin barışçıl bir siyasetin ürünü olmadığına kanaat getiriliyordu. Bu proje İngiltere’ye maliyet ve ciddi yükümlülükler getirecekti. Ada ile ilgili kararlar alınmadan önce yeterli araştırma yapılmadığı da düşünülmekteydi. Yönetimin emperyalist bir yaklaşım ile topraklarına toprak kattığı ima ediliyordu. Parlamento ve basının buluştuğu ortak noktaların bir kısmı bunlardı. İngilizlerin adaya çıkmaları ile birlikte muhalefetin öngörülerindeki haklılığı bir bir ortaya çıktı. İngilizlerin Kıbrıs’a gelişi ile istenilen hedeflerine ulaşamadılar. 1880 yılında Liberallerin iktidara gelmesi ve Mısır’ın işgali ile Kıbrıs’ın İngiltere için istenilen hedefe bir uygunluğu kalmadı. Fakat İngilizlerin Kıbrıs’a yerleşimine karşı çıkan Liberaller, iktidara geldiklerinde Kıbrıs’tan da çıkmadılar ve Osmanlı İmparatorluğu’na geri vermediler.

Anahtar Kelimeler:

Kaynakça Gösterimi

Çakır, G. (2023). Kıbrıs’ın İngiltere’ye Geçici Olarak Devrine Giden Süreçte İngiliz Parlamentosu ve Kamuoyundaki Tartışmalar. In: Tansü, Y. E. (ed.), Tarih Alanında Seçme Yazılar- I. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub92.c410

Lisans

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Yayın Tarihi

23 March 2023

DOI

Kategoriler