Kompulsif Satın Alma
Şu kitabın bölümü:
Çolakoğlu,
E.
&
Çetinkaya,
N.
Ç.
(eds.)
2023.
Güncel Gelişmelerle Pazarlama: Konular ve Araştırmalar I.
Özet
Kompülsif satın alma temelinde dürtünün, aşırı tüketimin ve kontrol bozukluluğunun yattığı, çoğunlukla kişinin psikolojik durumundan etkilenerek gerçekleştirdiği bir satın alma biçimidir. Kompulsif satın alma kavramının ele alınması ve literatürünün incelenmesi, kompulsif tüketicilerin satın alma davranışlarını ve profillerini ortaya koyması açısından önemlidir. Bu çalışmada, kompulsif satın alma kavramı kavramsal olarak ele alınmış ve literatürdeki çalışmalar incelenmiştir. Literatür incelendiğinde, kompulsif satın alma tanımları çoğunlukla “dürtü” teriminin etrafında şekillendirilmiştir. Ancak, kompulsif satın alma için aşırı, uygunsuz, anormal, kontrol edilemeyen, psikiyatrik bozukluk, patolojik satın alma, bağımlılık ve alışveriş krizleri kavramları kullanılarak da tanımlar yapılmıştır. Ayrıca, kompulsif satın almanın bağımlılık, istifleme, kompulsif istifleme, obsesif kompulsif bozukluk, depresyon, korku, kaygı gibi birçok psikolojik bozukluklar ile ilişkisini araştıran çalışmalar da bulunmaktadır. Kompulsif satın almanın sosyal medya, fenomen, FOMO, nomofobi, internet bağımlılığı, materyalizm, hedonik tüketim, gösterişçi tüketim, dürtüsel satın alma, ailevi durumlar, finansal unsurlar, iletişim tarzları ve demografik faktörler gibi değişkenler ile de araştırıldığı literatürde tespit edilmiştir. Literatürde çoğunlukla olumsuz duygular, ailesel sebepler, stres, kaygı, finansal genişleme, baskıdan kaçış, zaman kıtlığı, materyalizm gibi unsurların kompulsif satın almaya yol açtığı görülmektedir. Yeme bozuklukları, alkolizm, uyuşturucu bağımlılığı, borçlanma, kişisel ve ailesel problemler, pişmanlık ve suçluluk gibi unsurların ise kompulsif satın almanın tüketicilerde yarattığı etkiler olduğu literatürde anlaşılmıştır.