Lipit Araştırmalarının Geçmişi ve Geldiği Son Nokta: Lipidomik Araştırma Teknikleri
Şu kitabın bölümü:
Çiçek,
H.
(ed.)
2023.
Sağlık Bilimleri Araştırmaları: Temel Tıp.
Özet
Lipitler, suda çözünmeyen, inorganik çözücülerde çözünen biyomoleküllere verilen ortak isimdir. Bu tanımlamanın bir sonucu olarak moleküler yapı ve fonksiyon açısından en geniş çeşitliliğe sahip bileşiklerdir. 2003 yılında Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH) desteğiyle çok merkezli bir araştırma konsorsiyumu olarak kurulmuş olan Lipid Metabolites And Pathways Strategy yeni lipitlerin tanımlanması ve kantifikasyonuna önemli katkılar vermiştir. Günümüzde, bir hücre, doku, organ veya organizmanın yapısında yer alan tüm lipitleri ifade etmek için lipidom terimi kullanılmaktadır. Lipidomik ise hücre, doku, organ veya organizmaya ait lipidomu geniş ölçekli olarak araştıran ve lipit metabolizmasındaki tepkime yolaklarını açığa çıkarmak üzere gelişen bir bilim dalıdır. İlk kez 2003 yılında literatüre giren lipidomik metabolomiğin bir alt alanı gibi görülmüşse de yıllar içinde lipit biyolojisi, biyokimya, analitik kimya, biyoinformatik, fizyoloji ve tıbbı bir araya getiren ve literatürdeki yayın sayısının hızla arttığı ayrı bir bilim dalı olarak kabul görmeye başlamıştır. Lipidomik araştırmalarla farklı yapısal özellikleri ortaya çıkarılan lipitlerin, birçok biyolojik süreçte yer aldığı ve tip 2 diyabet, obezite, non-alkolik karaciğer yağlanması, Alzheimer hastalığı ve kanser gibi birçok yaygın hastalığın etiyolojisinde rol oynadığı düşünülmektedir. Hem temel hem de klinik biyokimya araştırmacıları, gelişmekte olan bu alanla ilgili yenilikleri takip etmek ve sağlık bilimleri alanındaki potansiyel katkısının farkında olmak zorundadır.