Mütareke Döneminde Batum
Şu kitabın bölümü: Tansü, Y. E. (ed.) 2023. Tarih Alanında Seçme Yazılar- II.

Selçuk Ural
Kafkas Üniversitesi
Mehtap Çınar
Kafkas Üniversitesi

Özet

Fatih Sultan Mehmet zamanında Osmanlı topraklarına katılan Batum dört yüz yıllık Türk hâkimiyetinin ardından 1877-1878 Osmanlı-Rus-Savaşı’nda Çarlık Rusya’nın eline geçti. Batum kırk yıl boyunca işgal altında kalırken bölgede önemli bir askeri üsse dönüştürüldü. Birinci Dünya Savaşı başladığında Batum, Doğu Karadeniz’in işgalinde önemli bir rol oynadı.
1917’de Sovyet İhtilali’ni takiben iktidara gelen Sovyet hükümeti savaştan çekilme kararı aldı. Rusya ile ittifak devletleri arasında 3 Mart 1918’de Brest-Litovsk Antlaşması imzalandı. Antlaşma Batum’un içinde yer aldığı Elviye-i Selase’nin askeri ve siyasi durumunu değiştirecek mahiyetteydi. Türk ordusu müzakereler devam ederken harekete geçerek Batum’u kurtardı ve kırk yıllık işgale son verdi.
Osmanlı Devleti savaştan mağlup çıkınca Batum’un geleceği tartışmalı bir hal aldı. Zira Mondros Mütarekesi’nin 11. Maddesi Batum, Kars ve Ardahan’ın işgaline kapı açıyordu. Nitekim İngilizler 11 Kasım 1918’de mütarekeye dayanarak Elviye-i Selase’nin tahliyesini isterken Batum’un işgaline öncelik verdiler. Bu maksatla iki savaş gemisini Batum limanına gönderdi.
Batum, Gümrü ile birlikte Gürcistan ve Azerbaycan’ın tahliyesinde birlikler için toplanma ve tahliye merkezi tayin edildi. Batum coğrafyası, limanı, menzil teşkilatı, erzak temini ve mevsim şartları itibariyle Anadolu’ya geçiş için uygun şartlara sahipti. Fakat İngilizler 24 Aralık 1918’de şehri işgal edince Türk ordusunun terhis ve tahliye faaliyetleri sekteye uğradı. Öyle ki, İngiliz İşgal Komutanlığı Batum’daki Türk kuvvetlerini kara yolunu kullanmaya zorlayarak ağır silahların ve cephanenin nakline engel oldular. Birliklerin götüremediği silah ve cephaneye el koydular. Bununla da yetinmeyerek Osmanlı kuvvetlerine ait depoları emri vaki usullerle kontrol altına alarak bunları Gürcü ve Ermeni kuvvetlerine dağıtacaklardı. İngiliz komutanlığı ilerleyen günlerde Batum’daki Osmanlı mülki idaresine son vererek gerek yerli halkın gerekse muhacirlerin barınma ve iaşe sorunlarının ağırlaşmasına neden oldular. Buna nakil bekleyen askerler de eklenince sorunlar daha ağır ve karşılık hale geldi.

Anahtar Kelimeler:

Kaynakça Gösterimi

Ural, S. & Çınar, M. (2023). Mütareke Döneminde Batum. In: Tansü, Y. E. (ed.), Tarih Alanında Seçme Yazılar- II. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub70.c244

Lisans

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Yayın Tarihi

23 March 2023

DOI

Kategoriler