
Teknostres ve İş Yaşam Dengesi
Şu kitabın bölümü:
Demir,
F.
(ed.)
2025.
İş’te Dinamizm: Dijitalleşen Dünyada Yeni Nesil Yönetim.
Özet
Teknostres, bireylerin hızla gelişen bilgi ve iletişim teknolojilerine uyum sağlamakta zorlanmaları sonucunda yaşadıkları psikolojik ve fiziksel baskıyı (Ayyagari, 2007, s. 46) ifade etmektedir. Teknolojik yenilikler iş süreçlerinin hızlanmasını sağlayarak verimliliği artırırken, aynı zamanda çalışanlarda kaygı, tükenmişlik, bilişsel yorgunluk ve iş yaşam dengesizliği gibi olumsuz etkiler yaratmaktadır. Literatürde teknostresörler olarak adlandırılan teknostres yaratıcıları, tekno-aşırı yük, tekno-istila, tekno-karmaşıklık, tekno-güvensizlik ve tekno-belirsizlik olarak sınıflandırılmaktadır (Tarafdar vd., 2007). Bu teknostres yaratıcıları, çalışanların iş ve yaşamı arasındaki sınırları bulanıklaştırmakta, iş yaşam dengesinin bozulmasına yol açmaktadır. İş yaşam dengesi, bireylerin iş ve kişisel yaşamlarını dengeli bir şekilde sürdürebilmeleri (Greenhaus vd., 2003) anlamına gelmektedir. Ancak, günümüzde dijitalleşmenin yaygınlaşması, sürekli çevrimiçi olma zorunluluğu ve işin özel yaşama sızması, bireylerin iş yükünü artırarak dengeyi tehdit etmektedir. İş Talepleri-Kaynaklar Teorisi’ne göre (Ma vd., 2021, s. 2), teknostresörler iş taleplerini artırarak çalışanlarda tükenmişlik ve motivasyon kaybına yol açmaktadır. Teknostresin etkilerini azaltmak için bireysel ve örgütsel stratejiler geliştirilmelidir. Dijital detoks uygulamaları, teknoloji kullanımına sınır koyma, esnek çalışma saatleri, stres yönetimi eğitimleri ve teknik destek sağlanması, çalışanların iş yaşam dengesini korumalarına yardımcı olmaktadır. Ayrıca işverenlerin iş yaşam dengesini destekleyici politikalar uygulaması, çalışanların verimliliğini artırarak kurumsal başarıya katkı sağlamaktadır. Bu nedenle, teknostresin yönetimi ve iş yaşam dengesinin sağlanması, sürdürülebilir bir iş ortamı için kritik bir öneme sahiptir. Bu bölüm, üç ana başlıktan oluşmaktadır. Birinci ana başlıkta, teknostres kavramı, tanımı, boyutları, etkileri ve önleme yolları ele alınmaktadır. İkinci ana başlıkta, iş yaşam dengesi kavramı, tanımı, belirleyicileri açıklanmakta, iş yaşam dengesinin önemine ve iş yaşam dengesini sağlama yollarına yer verilmektedir. Üçüncü ana başlıkta ise teknostres ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişki incelenmektedir.