Doğu-Batı Ayrımı Üzerinden Türkiye’de Kent Planlama Süreci
Şu kitabın bölümü: Çalışkan Ercan, S. (ed.) 2025. Güncel Kent, Çevre, Yerel Yönetim Politikaları ve Uygulamaları.

Eray Kara
İstanbul Arel Üniversitesi
Ece Bengi Tüfekçioğlu
İstanbul Medeniyet Üniversitesi

Özet

Türkiye’de kent planlama süreçleri, Doğu ve Batı arasındaki tarihsel, kültürel ve sosyolojik farklılıkların etkisiyle şekillenmiş, bu durum kentsel gelişimde derin bir ikilik yaratmıştır. Batı’da kapitalizmin ve rasyonel otoritenin gelişimi, planlama kültürünün temellerini atarken, Doğu’da kolektif mülkiyet, geleneksel otorite ve esnek zaman-mekân algısı, planlama süreçlerinin daha parçalı bir yapı sergilemesine neden olmuştur. Bununla birlikte Türkiye, modernleşme çabalarına rağmen, tarihsel olarak Doğu toplumu karakteristiğini taşımakta, bu durum kentleşme süreçlerine doğrudan yansımaktadır. Bu nedenle, kent planlama sürecinin önemli aşamalarından biri olan Ankara’nın planlı bir başkent olarak imarı; kırsal alışkanlıkların kentlere taşınması, gecekondulaşma, sınıfsal bilincin eksikliği ve merkezi otoritenin baskın yapısı gibi nedenlerden dolayı görece başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Hayatın her alanında olduğu gibi kentleşme sürecinde de yönetici elitlerin Batılı modelleri uygulama çabaları, halkın feodal yapılar ve geleneksel normlara bağlılığı nedeniyle sekteye uğramıştır. Bu çalışmada ise, Türkiye’deki kent planlama süreçlerindeki aksaklıkların temelinde, otoriter yönetim anlayışı, kentlilik bilincinin eksikliği ve mülkiyet problemlerinin yattığı savunulmaktadır. Bu anlamda, gecekondu sorunu ve rant odaklı dönüşüm projeleri, planlamanın etkinliğini baltalayan yapısal sorunlar arasında yer almaktadır. Aynı zamanda Türk toplumunun zaman ve mekân algısındaki esneklik, Batılı normların rasyonelliği ile keskin bir tezat oluşturmaktadır. Sonuç olarak, Türkiye’nin kentsel planlama kültürünü geliştirmek için Batılı normların esas alınmasının yanı sıra bu normların yerel dinamiklere uygun şekilde yeniden yorumlanması gereklidir. Bu yorumlama yapılırken, Türkiye’nin özgün sosyo-kültürel yapısını dikkate alan bir planlama anlayışı geliştirilmesi elzemdir.

Kaynakça Gösterimi

Kara, E. & Tüfekçioğlu, E. B. (2025). Doğu-Batı Ayrımı Üzerinden Türkiye’de Kent Planlama Süreci. In: Çalışkan Ercan, S. (ed.), Güncel Kent, Çevre, Yerel Yönetim Politikaları ve Uygulamaları. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub684.c2877

Lisans

Yayın Tarihi

24 March 2025

DOI

Kategoriler