Hipertansiyon ve Egzersiz
Şu kitabın bölümü:
Alaeddinoğlu,
V.
&
Kishalı,
N.
F.
&
Dertli,
M.
E.
(eds.)
2024.
Sporda Antrenman ve Egzersiz Üzerine Araştırmalar.
Özet
Hipertansiyon, küresel düzeyde kardiyovasküler hastalık kaynaklı mortalite oranlarını artıran ve önemli bir halk sağlığı sorunu olarak tanımlanan bir hastalıktır. Tedavi ve kontrol süreçlerinde yaşam tarzı değişiklikleri, özellikle egzersiz, farmakolojik olmayan tedavi yöntemi olarak önemli bir rol oynamaktadır. Egzersizin hipotansif etkisi, bireylerin yaşı, cinsiyeti, genetik özellikleri, mevcut sağlık durumları gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterse de geniş bir popülasyonda kan basıncında anlamlı düşüşler sağlayabileceği gösterilmiştir. Egzersizin kan basıncını düzenlemedeki mekanizmaları arasında nörohormonal ve vasküler adaptasyonlar, sempatik sinir sistemi aktivitesinin azalması, endotel fonksiyonlarının iyileştirilmesi ve antioksidan mekanizmaların düzenlenmesi yer alır. Ayrıca, düzenli egzersiz; nitrik oksit üretimini artırarak damar tonusunu iyileştirir, kayma stresini düzenler ve vasküler sağlığı destekler.
Hipertansiyon yönetiminde en etkili egzersiz türleri arasında aerobik aktiviteler, dayanıklılık egzersizleri ve direnç antrenmanları yer almaktadır. Aerobik egzersizler, haftanın çoğu günü uygulanabilen, düşük veya orta yoğunlukta yapılan aktiviteleri içerir ve kan basıncını anlamlı düzeyde düşürür. Özellikle yürüyüş, bisiklet ve yüzme gibi aktiviteler, hipertansif bireyler için ideal olarak önerilmektedir. Direnç egzersizleri ise kas gücünü artırmanın yanı sıra sistolik ve diyastolik kan basıncında küçük ama önemli azalmalar sağlamaktadır. Bu tür egzersizlerin düşük ağırlık ve yüksek tekrarlarla istasyon çalışması (dairesel çalışma) formatında yapılması hem güvenliği artırır hem de etkili sonuçlar sunar.
Hipertansiyon tedavisinde egzersiz programlarının bireye özgü olarak tasarlanması büyük önem taşır. Gözetimli veya evde uygulanan egzersiz programları, güvenli ve etkili bir yöntem olarak hipertansiyonun farmakolojik olmayan kontrolüne olanak sağlar. Bu tür programlar, bireylerin yaşam kalitesini artırmakla kalmayıp kardiyovasküler morbidite ve mortalite oranlarını da azaltır. Egzersizin tedavi süreçlerine entegrasyonu hem sağlık profesyonellerine hem de bireylere yön vererek uzun vadeli sağlıklı yaşam alışkanlıklarının benimsenmesine katkıda bulunur.