Dijital Enformasyon Çağında Sentetik Kitle Manipülasyonu: Deepfake (Derin Sahtelik) Ürünleri
Şu kitabın bölümü: Göngen, M. A. & Kesgin, Y. (eds.) 2023. Yeni Medya Araştırmaları: Dil, İmaj, Fenomenler, Teknoloji, Dezenformasyon.

Serdar Kuzey Yıldız
İstanbul Aydın Üniversitesi

Özet

Yeni medya ile dönüşen iletişim bilimi yeni form ve araçlar kazanmış, fakat bu dönüşüm her zaman olumlu sonuçlar doğurmamıştır. İleri teknoloji tüm avantajlarına rağmen etik tartışmalarla da sık sık gündeme gelmektedir. Enformasyonun üretiminden dağıtımına kadar tüm aşamada çığır açan gelişmelere tanıklık edilen post-truth (hakikat ötesi) çağ ile beraber iletişim aksiyonları farklı bir düzleme oturmuş; alanyazında yeni kavramlar ve tartışmalar ortaya çıkmıştır. Türkçe’ye “derin sahtelik” adıyla taşınan “deepfake” kavramı da üzerinde güncel tartışmaların yaşandığı bir alana dönüşmüştür. Derin öğrenme teknikleri kullanılarak eğitilmiş yapay zekâ ile ortaya konulan deepfake ürünlerinin, gerçekliğin çarpıtılması, dezenformasyonun yayılması ve çoğu zaman topluma mal olmuş figürlerin, siyasi liderlerin ya da popüler kültür ikonlarının itibarlarının zedelenmesi gibi amaçlarla kullanıldığı görülmektedir. Deepfake’lerin, dijital enformasyon çağında haber medyasının güvenilirliğine de gölge düşürebileceği ortaya atılan iddialar arasındadır. Betimsel analiz yöntemi ile kapsamlı bir doküman taraması yapılan bu çalışmada, deepfake teknolojisinin kavramsal arka planı, dijital uzamlardaki kullanım biçimleri, potansiyel tehlikeleri ve olanakları güncel istatikler ve olgularla açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın bir diğer motivasyonu ise konuyla ilgili Türkçe literatürdeki sınırlı sayıdaki tartışmaya kapsamlı bir bakış açısı ile katkıda bulunmaya çalışmaktır. Araştırma sonucunda, deepfake ürünlerinin insanoğlunun teknolojiyle olan ikileminde yeni bir tartışma başlattığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca kavramın olası tehlikelerinden korunabilmek için mahremiyet, demokrasi, siyaset ve ulusal güvenlik gibi pek çok hassas başlıkta denetim ve kontrol mekanizmalarına, iyi bir medya okuryazarlığı eğitimine ve karşı teknolojilere ihtiyaç duyulduğu görülmüştür.

Kaynakça Gösterimi

Yıldız, S. K. (2023). Dijital Enformasyon Çağında Sentetik Kitle Manipülasyonu: Deepfake (Derin Sahtelik) Ürünleri. In: Göngen, M. A. & Kesgin, Y. (eds.), Yeni Medya Araştırmaları: Dil, İmaj, Fenomenler, Teknoloji, Dezenformasyon. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub63.c226

Lisans

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Yayın Tarihi

23 March 2023

DOI

Kategoriler