Eğitim Ortamında Karşılaşılan Olumsuzluklar ve Çözüm Önerileri
Şu kitabın bölümü:
Gülaçtı,
F.
(ed.)
2024.
Geçmişten Geleceğe Eğitim Bilimleri.
Özet
Eğitim ortamında birçok istenmeyen olumsuz davranış kalıpları ortaya çıkmakla birlikte, bu davranış kalıplarının başında zorbalık davranışı gelmektedir. Zorbalık; bir kişiye kasıtlı bir biçimde zarar verilmesi ve bu durumun süreğen bir şekilde tekrarlanması olarak tanımlanmaktadır (Olweus, 1997). Akran zorbalığı ise zorbalığın bir türü olmakla birlikte tanımı şu şekildedir: Bir öğrenci veya birden fazla öğrencinin kendisinden daha zayıf olana yaptığı tekrarlayıcı, kasıtlı birtakım negatif eylemlerde bulunmasıdır (Olweus, 2010). Akran zorbalığı davranışına birçok durum sebep olabilmekle birlikte yapılan araştırmada ebeveyne bağlanma stilleri değişkeni ile akran zorbalığına uğrama arasında oluşabilecek olan ilişkinin incelenmesi ve aralarında anlamlı bir ilişkinin olup olmadığının tespit edilmesi çalışmanın temel amacıdır. Yapılmış olan çalışmalarda bağlanma stilleri ile akran zorbalığının ilişkisinin incelenmiş olduğu görülmüş fakat daha çok akran zorbalığı yapanlar dikkate alınmış ve bu duruma yönelik çözüm önerileri sunulmuştur. Bu çalışmada her iki gruba (zorba-mağdur) yer verilmiş özellikle mağdur gruba yönelik ebeveynleri, öğretmenleri ve öğrencileri kapsayıcı çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Çalışmadan elde edilen veriler; 2023-2024 döneminden elde edilen Doğu Anadolu Bölgesi’nde bir ilde bulunan dört farklı lise türünde öğrenim gören tüm sınıf kademelerindeki öğrencilerinden toplanmıştır. Çalışmanın örneklemini toplamda 443 öğrenci oluşturmuş fakat yapılan uygulama sonucunda verilerin eksik veya hatalı girilmesinden dolayı 43 öğrencinin verisi değerlendirme dışı bırakılmış toplamda 212’si kız, 188’i erkek öğrenci olmak üzere 400 kişi ile çalışılmıştır. Çalışmada demografik bilgilerin tespiti için hazırlanmış kişisel bilgi formu, Erzen (2016) tarafından geliştirilen “Üç Boyutlu Bağlanma Stilleri Ölçeği”, Gültekin ve Sayıl (2005) tarafından Türkçe’ye uyarlama çalışması yapılan “Akran Zorbalığı Kurbanlarını Belirleme Ölçeği” ve Uludağlı ve Uçanok’un (2005) hazırladığı “Akran Zorbalığını Belirleme Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel ve çıkarımsal istatistik teknikleri kullanılmıştır. Bağlanma stilleri ile zorba olma ve mağdur olma arasındaki ilişkinin tespiti için korelasyon analizi; cinsiyet, lise türü değişkeni ve algılanan anne-baba tutumuna göre zorba ve kurban olma puanlarının farklılaşma olup olmadığının saptanması için t testi ve anova testi kullanılmıştır. Verilerden elde edilen sonuca göre “Üç Boyutlu Bağlanma Stilleri Ölçeği” alt boyutlarından güvenli bağlanma ile akran zorbalığı yapma ve akran zorbalığına uğrama arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki; kaygılı/kararsız ve kaçınan bağlanma stili ile zorbalık yapma ve akran zorbalığına mağdur olma arasında pozitif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Cinsiyet ve lise türü değişkenine göre kurban olma ve zorba olma puanları farklılaşmış, algılanan anne-baba tutumu değişkenine göre zorba olma puanlarının farklılaştığı tespit edilmiştir.