Toplumsal Hafıza Bağlamında Hatay/Reyhanlı Çerkeslerinde Halkbilimi Unsurları

Özet

Sözlü gelenek ortamında örf ve âdetlerin bir sonraki kuşağa olduğu gibi aktarımını kapsayan halkbilimi, aynı zamanda bu aktarımı meydana getiren kültürel unsurları da korumaktadır. Maddi ve manevi alanlardaki ürünleri konu edinen halkbilimi birçok bilimin kavşak noktasında yer almaktadır. Kültür taşıyıcısı olan halk, bu özelliğiyle sadece insan topluluğu olmanın ötesine geçmektedir. Sözü edilen kültür, oyunuyla, müziğiyle, gelenek ve göreneğiyle toplumun tüm kesimlerinde var olan bir kimlik konumundaki ortak yaşantıdır. Bu ortak yaşantı halkbilim çerçevesinde incelenir. Halk bilimi, bir ülkede veya bölgede yaşayan halkın kültür ürünlerini, sözlü edebiyatını, gelenek ve göreneklerini, inançlarını, mutfağını, müziğini, oyunlarını, geçiş dönemlerini inceleyerek bunların birbirleriyle ilişkilerini belirten, kaynağını, yayılma alanlarını değişim ve etkileşimlerini gösteren bilim dalıdır.

Hatay, farklı etnik yapıların ve inançların tek bir kapta harmanlanmasıyla oluşan mozaik bir kenttir. Hatay’ın tarihte farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış olması bünyesinde barındırdığı kültürel zenginliği arttırarak bugün yedi dil yedi millet olarak anılmasına vesile olmuştur. Ayrıca Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerden biri olan Hatay, birçok bitki türüne ev sahipliği yaparak kültürel zenginliğinin yanı sıra cağrafi zenginliğine de zeninlik katmaktadır. Bütün bu zenginliklerin sonucu olarak kente yerleşen her bir diaspora halkı bir şekilde söz konusu mozaiğin bir parçası olmuştur.  Bu çalışmada, Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde yaşamakta olan Çerkeslerin halkbilimi unsurlarından geçiş dönemleri, halk şiirleri, halk anlatıları, kalıplaşmış sözler ve mutfak kültürünün saha araştırmasıyla tespiti ve bunların yazılı kaynaklara dayandırılarak aktarılan değerlendirmeleri yer almaktadır. Giriş, sonuç, kaynakça ve ekler dışında yedi temel bölümden oluşan ilgili çalışmada halkbilimi unsurlarının kapsamı ve Reyhanlı Çerkeslerindeki durumu incelenmiştir.

Büyük sürgünle vatan topraklarından diasporaya dağılan Çerkes halkının vardığı duraklardan biri de Hatay’ın Reyhanlı ilçesi olmuştur.  Tarihi Çerkes kollarından “Şapsığ ve Abzah” dışında ilçede yaşayan Çerkes kolu yoktur. Adı geçen iki koldan derlenen halk bilimi unsurları unutulmaya yüz tutmuştur. Yüz yıldan fazladır Reyhanlı’da varlıklarını sürdüren Çerkesler Kafkasya’dan getirdikleri kültürlerine sıkı sıkıya bağlı kalmaya çalışmışlardır. Değişen dünya şartlarına rağmen kültür kimiklerini muhafaza etmekteki hünerleri derleme esnasında görülmüştür. Çerkeslerin gelenek ve göreneklerine olan bağlılıkları verdikleri ürünler ışığında ele alınmıştır.

Kaynakça Gösterimi

Çelik Kan, A. (2024). Toplumsal Hafıza Bağlamında Hatay/Reyhanlı Çerkeslerinde Halkbilimi Unsurları. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub467

Lisans

Yayın Tarihi

27 December 2024

ISBN

PDF
978-975-447-912-6

DOI

Kategoriler