Dil, toplumların birleştirici unsurlarından birdir. Osmanlı Devleti de özellikle son dönemlerinde dilin bu özelliğinin farkına varmıştır. Aydınlar ve devlet adamları dil politikaları geliştirmişler; Türkçe ile ilgili çalışmaların yürütülmesine öncülük etmişlerdir.
Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi kullanılmış ayrıca içerik analizinden de faydalanılmıştır. Konuyla ilgili arşiv belgeleri ve basılı ve elektronik kaynaklar taranmıştır. Alan yazında bulunan çalışmalardan faydalanılarak Osmanlı Devleti son dönemi dil politikası ve 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi’nde yer alan Türkçe eğitimiyle ilgili kısımlar incelenmiş ayrıca yine arşiv belgelerinden yararlanılarak okullar için ayrı ayrı verilen mevzuatlar üzerinden konu tartışılarak yorumlanmıştır.
Sonuç olarak; Osmanlı Devleti yöneticileri halkın birliğini ve dirliğini sağlamak için Türkçeyi birleştirici unsur olarak görmüşlerdir. Uzun Türkçe tartışmaları sonucunda ilk anayasa Kanun-ı Esasi ile birlikte resmi dil Türkçe olmuş bu konuda pek çok düzenleme yapılmıştır. Türkçeyi yeni nesle öğretmek öncelikli amaç olmuştur. Özellikle okullarda Türkçe dersleri zorunlu hale getirilmiştir. 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi’nde Türkçe önemli bir yer tutmuştur. Ancak maddi yetersizlikler ve öğretmen sıkıntısı mevzuatın uygulanmasını sıkıntıya sokmuştur. Dilde sadeleşme çalışmaları, tercüme eserlerin artması, telif eserlerin teşvik edilmesi, Türkçe öğretmenlerinin yetiştirilmesi, Türkçe bilmeyenlerin okullara alınmaması ve memur olamaması, afişlerin, duyuruların Türkçe olması şartı gibi önlemlerle Türkçe yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır.