Cinsel Sağlık ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar
Şu kitabın bölümü:
Bilgili,
N.
&
Bilgili,
A.
(eds.)
2024.
Sağlık Bilimlerinde Akademik Araştırma ve Değerlendirmeler.
Özet
Cinsel sağlık kavramı; cinselliğe ve cinsel ilişkilere olumlu ve saygılı bir yaklaşımın yanında zorlama, ayrımcılık ve şiddetten uzak şekilde zevkli ve güvenli cinsel deneyimler yaşamayı içermektedir. Cinsel yolla bulaşan hastalık (CYBH) tanınabilir bir hastalık durumunu ifade etmektedir ve farklı ve çok sayıda mantar, virüs, bakteri ve parazit sebebiyle oluşmaktadır. CYBH’lar akut veya kronik olabilmekte, morbidite ve hatta mortaliteye neden olabilmektedirler. Klinikte değişik özellikler gösteren lezyonlar ortaya çıkabilmektedir. Döküntü ve ülserler, vajinal veya üretral akıntı, alt idrar yolu enfeksiyonu belirtileri, inguinal ve skrotal şişlik ve ağrı, alt abdominal ağrı ve pelvik inflamatuar hastalık, neonatal göz enfeksiyonları oluşabilmektedir. En bilinen bulaş yolu korunmasız cinsel ilişkidir. Gebelikte anneden bebeğe geçebilmekte, kan ürünleri transfüzyonuyla ve bu ürünlerle temasla bulaşabilmektedir. Cinsel yolla bulaşan otuzun üzerinde bakteri, virüs ve parazit mevcuttur. Tedavi edilebilir dört enfeksiyon (klamidya, gonore, sifiliz ve trikomonas) ve tedavi edilebilir fakat tamamen iyileşmeyen, çoğunlukla kronikleşen dört enfeksiyon hepatit B (HBV), herpes simpleks virüsü (HSV), human immunodeficiency virüs (HIV) ve human papilloma virüs (HPV) en sık görülen CYBH’lardır. Kültür çoğunda tanıda altın standarttır. Bir kısmında tanı klinik kriterlerle, dokudaki/lezyondaki eksudanın direkt mikroskobik incelemesiyle, nükleik asit amplifikasyon testleriyle ve serolojik testlerle konulmaktadır. Tedavideki amaçlar; patojenlerin elimine edilmesi, lezyonların ve semptomların ortadan kaldırılması, bulaştırıcılığın ve tekrarlayan enfeksiyon riskinin azaltılmasıyla geç komplikasyonların engellenmesidir. Etkili antimikrobiyal tedavi, gerektiğinde eş tedavisi ve hastalığın uygun şekilde yönetilmesi kür için önemlidir. CYBH’ları önlemek için kişilere ve sağlık çalışanlarına görevler düşmektedir. Bu derlemede CYBH’lar güncel literatür bilgisi eşliğinde ele alınmış ve etiyolojileri, tedavileri ve korunma yollar hakkında bilgi verilmiştir.