Yirmi birinci yüzyılın ilk çeyreğinin eşiğinde bulunduğumuz zaman diliminde dinamik yapıdan oluşan küreselleşme, bölgeselleşme, yerelleşme eğilimleri ile merkezi yönetim ve yerel yönetim yapıları da değişim ve dönüşüm yaşamaktadır. Bir ülkenin kaynaklarının gelişme, ilerleme ve kalkınma lehine kullanılmasıyla siyasal iktidar gücünün kullanım tarzı çok önemlidir. Bu da “Yönetişim” kavramı ile yakından ilintilidir. Yönetişim kavramı içinde demokrasiyi, katılımcılığı, çoğunlukçuluk yerine çoğulculuğu, evrensel normlara uygun hukukun üstünlüğünü, saydamlığı, hesap sormayı, hesap verebilirliği, yolsuzlukla mücadeleyi, sivil toplum kuruluşlarının yönetsel politikalar oluşturmada vazgeçilmez aktörler oluşunu barındırmaktadır.

Yerel yönetimler “Subsidiarity” ilkesi gereği halkın karar alma mekanizmalarına katıldığı, halka en yakın yerel yönetim birimleridir. Yerel yönetimler mevzuat gereği halka birçok hizmet sunması gerekirken, halkında karar alma ve politika oluşturma süreçlerine örgütlü oluşumlar aracılığı ile katılması gerekmektedir. Hızlı şekilde ilerleyen teknoloji, toplumsal yapının dinamikliği, demokratik kültürün artması, globalizasyonun ve glokalizasyonun aynı anda yaşanması yerel yönetimlerin görev tanımlarını daha da genişletmiştir.

2020 yılında tüm dünyayı etkisine alan ve halen etkisini hissettiren Covid 19 pandemisi ile küresel boyutta merkezi hükûmetlerle birlikte yerel yönetimler olağanüstü derecede mücadele etmişlerdir. Bu süreçte “Sosyal Belediyecilik” anlayışı daha da önem kazanmıştır. Toplumlar her an yeni bir epidemi/pandemi türüyle, doğal afetlerle, kuraklıkla, kıtlıkla ve savaş durumuyla karşı karşıya kalabilirler. Merkezi hükûmetlerin/yerel yönetimlerin bu öngörülemez durumlara karşı preaktif ve proaktif strateji geliştirmeleri gerekmektedir. Ülkemizde yerel yönetimlerin mevzuat gereği “Stratejik Plan” hazırlama yükümlülükleri vardır. Ne yazık ki 2020-2024 yıllarını kapsayan stratejik planlarda, yerel yönetimlerin epidemiye ve pandemiye yönelik hiçbir öngörüleri olmamıştır.

Coğrafi olarak bazı yerler, doğal güzelliklere ve geçmişte yaşamış medeniyetlerden kalan yapılara ev sahipliği yapabilirler. Tarihi, kültürel miraslara sahip olabilirler. Aynı zamanda bir veya birden fazla coğrafi işaretli ürününde ana vatanı olabilirler. Gastronominin geliştiği, el sanatlarının ve değişik zanaatların yoğunlaştığı yerler olabilirler. Böyle çok çeşitliliğe sahip yerler, turizm potansiyeli yüksek yerlerdir. Turizm, bir ülkenin, bir bölgenin ekonomik anlamda kalkınmasını sağlayan ve istihdam yaratan baş at sektörlerden bir tanesidir. Turizm potansiyeline sahip olan alanlara yerli/yabancı turist çekmek ve kalkınmayı hızlandırmak amacıyla yerli/ yabancı yatırımcıları çekmek için yerel yönetimlere önemli görevler düşmektedir. Yerel yönetimler aynı zamanda yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalma potansiyeli olan doğal güzellikleri/oluşumları koruma altına alıp gelecek kuşaklara aktararak sürdürülebilir turizme katkı sağlamalıdırlar. Bunun haricinde yerel yönetimler; engelli, yaşlı, bağımlı gibi dezavantajlı gruplara yönelik politikalar geliştirip toplumun bu kesimlerinin karar alma mekanizmalarına aktif olarak katılmalarını sağlamalıdırlar.

“21. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Belediyecilikte Yeni Yaklaşımlar” adını taşıyan bu kitap, kitabın yazarı tarafından yurt içinde ve yurt dışında düzenlenen Uluslararası Kongrelerde sunulan bildirilerin tam metinlerinden derlenerek hazırlanmıştır. Kitap toplam dokuz bölümden oluşmaktadır. “Covid 19 Kaynaklı Pandemi Sürecinde Sosyal Belediyecilik: İzmir Büyükşehir

Belediyesi Örneği” başlıklı birinci bölümde; covid 19 pandemisi hakkında genel bilgiler verilerek Türkiye’nin covid 19 ile mücadelesi kronolojik olarak anlatılmıştır. Sosyal politika, sosyal belediyecilik kavramları üzerinde durulmuş, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda sosyal belediyecilik düzenlemeleri anlatılmıştır. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından pandemi döneminde vatandaşlara sunulan sosyal belediyecilik hizmetlerinden bahsedilmiştir.

İkinci bölüm, “Planlama Yaklaşımlarının Stratejik Planlarda Pandemi İle Mücadeleye Yansıması: İzmir Büyükşehir Belediyesi Örneği” başlıklıdır. Bu bölümde öncelikle ‘Strateji’, ‘Stratejik Plan’, ‘Stratejik Yönetim’ tanımları yapılmıştır. Ardından Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda, İl Özel İdaresi Kanunu’nda ve Belediye Kanunu’nda stratejik planlamayla ilgili düzenlemelere yer verilmiştir. Preaktif, Proaktif, İnaktif, Reaktif Planlama Yaklaşımları anlatılarak İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2020-2024 yılı Stratejik Planı incelenerek pandemi ile mücadelede stratejik amaçların hangi stratejik planlara uygun olduğu ve olması gerektiği irdelenmiştir.

Üçüncü bölüm, “Sürdürülebilir Turizm Kenti: Kula” başlıklıdır. Kula’nın Jeopark olma süreci, ‘Kula-Salihli Unesco Global Jeoparkı’ unvanının nasıl alındığı, jeoparkın ve peri bacalarının Kula turizmine katkısı ve bu doğal oluşumların sürdürülebilirliğinin sağlanması konusunda Kula ve Salihli ilçe belediyelerinin yaptıkları çalışmalar anlatılmıştır.

Dördüncü bölüm, “Sürdürülebilir Turizm Kenti: Salihli” başlıklıdır. Bu bölümde; tarih, kültür ve inanç turizmi açısından Salihli ilçesi sınırları içerisinde bulunan Sardes Antik Kenti’nin önemi belirtilmiş. Salihli’de kış, sağlık ve gastronomi turizminin önemi vurgulanarak, turizm çeşitliliğinin sürdürülebilirliği konusu üzerinde durulmuştur.

Beşinci bölüm, “Ankara Büyükşehir Belediyesi Özgür Köy Rehabilitasyon Merkezi” başlıklıdır. Bu bölümde bağımlılık türleri olan alkol, kumar, teknoloji, madde, tütün bağımlılığı üzerinde durularak, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Lokman Hekim Üniversitesi iş birliği ile hayata geçirdiği, başka belediyelerin çalışmalarına da ışık tutacak “Özgür Köy Projesi” anlatılmıştır.

Altıncı bölüm, “Atakum Belediyesi Yaşam Parkı” başlıklıdır. Bu bölümde Atakum’da ilçe belediyesi kurulması süreci ve Atakum Belediyesi’nin, Yaşampark Engelli, Kültür, Sanat ve Eğitim Merkezi aracılığı ile engelli vatandaşlara yönelik sunduğu hizmetler anlatılmıştır.

Yedinci bölüm, “Ordu Belediyesi’nin Ordu Büyükşehir Belediyesi’ne Dönüşme Süreci” başlıklıdır. Bu bölümde Ordu ilinin mekânsal gelişimi, Ordu ilinin yönetsel tarihçesi, Ordu’da belediyeciliğin tarihsel gelişimi, 6447 sayılı Kanun’la Ordu’da büyükşehir belediyesi kuruluş süreci anlatılmıştır.

Sekizinci bölüm, “Bir Sivil Toplum Kuruluşu Olarak Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği’nin Farkındalık Çalışmaları” başlıklıdır. Bu bölümde kamu yararına çalışan dernek statüsünde olan Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği’nin faaliyetleri, çalışmaları, ulusal ve uluslararası projeleri anlatılmıştır.

Dokuzuncu bölüm, “Lisinia Doğa Proje Alanı” başlıklıdır. Bu bölümde, doğa gönüllüsü Veteriner Hekim Öztürk Sarıca tarafından 2005 yılında bilimsel gerçeklerden hareketle doğal hayatın sürdürülebilmesi, tarım arazilerinin korunması, doğal kaynakların gelecek kuşaklara aktarılabilmesi ve başta kanser hastalığı olmak üzere ölümcül hastalıkların azaltılması için Burdur Gölü kıyısında hayata geçirilen ‘Lisinia Doğa Projesi’ (Yaban Hayatı Rehabilitasyon Merkezi Proje Alanı) kapsamında yapılan çalışmalardan bahsedilmiştir. Ayrıca, Öztürk Sarıca gibi idealist insanların, çevreci aktivistlerin ve bunların sivil toplum çatısı altında oluşturdukları örgütlü yapıların ülke genelinde sayılarının artması için yerel yönetimler ve merkezi hükûmet tarafından desteklenmeleri gerektiği üzerinde durulmuştur.

Kitabın hazırlanış aşamasında manevi desteklerini esirgemeyen ARSLAN AİLESi’nin tüm fertlerine, varlıklarıyla bana ilham veren sevdiklerime, kitabı baskıya hazırlayan Çizgi Medya yöneticilerine ve çalışanlarına, kitabın yayınlanmasında emeği geçen Özgür Yayıncılık yöneticilerine ve çalışanlarına teşekkür ederim. Kitabın, tüm ilgililere yararlı olması temennisiyle…

Aralık 2023, İSTANBUL

Dr. Recep Kıvanç ARSLAN