Bu çalışmada 19. yüzyıldan itibaren aydınların göç olgusunu ve göçün doğasını anlamaya yönelik yaptıkları çalışmalardan ileri gelen literatüre dayanarak göç kavramı ve göç kuramları ele alınmaktadır. Bilindiği üzere göç olgusu tarih boyunca insanoğlu başta olmak üzere hareket edebilen her canlının hayatında yer almış bir gerçektir. Özellikle insanoğlunun tarih boyunca siyasî, askerî, çevresel pek çok sebepten kaynaklı olarak göç ettiği bilinen bir gerçektir. Ancak insan hayatındaki köklü tarihe rağmen; göçe yönelik algılar, onu ortaya çıkaran sebepler, göç olgusunun değerlendirilmesinde dikkate alınacak ölçütler ve benzeri konuların tartışılmaya başlanması son birkaç yüzyıllık bir dönemde olmuştur. Dolayısıyla bu çalışmanın özellikle örneklendirme yaparak göç türlerini anlamaya çalışması ve erken dönem göç kuramlarını anlamaya yönelik olmasıyla literatüre katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz.

Çalışma üç kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda ikinci dereceden kaynaklar ışığında göç kavramının tam olarak ne olduğu ve ona yönelik tanımlamalar ele alınarak özgün bir göç tanımı yapılmaya çalışılmıştır. İkinci kısımda göçün türleri ve göçleri türlerine göre ayrım yaparken nelerin dikkate alındığı anlatılmış ve bu göç türleri birer örnekle açıklanmaya çalışılmıştır. Üçüncü kısım doğrudan çalışmamızın konusunu teşkil eden göç kuramları değerlendirilmiştir. Bilindiği üzere 19. yüzyıldan itibaren Sanayi Devriminin gelişmesiyle beraber insanlar taşradan büyük şehirlere göç etmeye başlamadılar. Bu yoğun göç hareketini açıklamak için aydınlar bir dizi kuram geliştirdiler. Ağırlıklı olarak ekonomik temelli olarak geliştirilen bu kuramlar ağırlıklı olarak çıktıkları ülkenin dinamiklerinden izler barındırmaktaydı. Bu minvalde söz konusu göç kuramları birinci elden kaynaklardan incelenerek açıklanmaya çalışılmıştır.