Milliyetçilik, ulus-devlet ve uluslaşma sosyal bilimlerde yer alan birçok kavram gibi üzerinde birçok tartışmaların yaşandığı, içerikleri ve tarihsel gelişimlerine ilişkin farklı görüşlerin yer aldığı kavramlardır. Konuyla ilgili tartışmalarda kavramlar genel olarak birbirleriyle bağlantılı ele alınmakta ve bu kavramların analizi, konu üzerine çalışan her yazarın kendi bakış açısı çerçevesinde farklı biçimlerde analiz edilmektedir. Ancak birçok farklı bakış açısına rağmen, konuyla ilgili kaynakların neredeyse tamamında ulus devlet, uluslaşma ve milliyetçilik Batı Avrupa’daki sosyo-ekonomik ve politik gelişmelerin sonucu ortaya çıkan ve birbiriyle bağlantılı hatta birbirlerini tamamlayan olgular olarak değerlendirilmektedir. Zamanla dünyanın her yerine yayılan ulus-devlet ve milliyetçilik, genel olarak “gelişmiş ülke” tipi ve “gelişmekte olan ülke” tipi şeklinde iki ana model çerçevesinde tanımlanmıştır. Cumhuriyetin kurulması süreci ile dünyadaki ulus-devletler arasında yerini alan Türkiye’de de, ulus-devletleşme süreci, milliyetçiliğin gelişimiyle bağlantılı olmakla beraber, ne gelişmiş ülke ne de gelişmekte olan ülke tipolojisine tam anlamıyla uymayan kendine özgü bir seyir izlemiştir. Tanzimat, Birinci ve ikinci Meşrutiyet, İttihat ve Terakki Dönemi gibi evrelerin yaşandığı bu periyotta, devlet ve aydınların izlediği politika ve yöntemler uluslaşmanın seyrini belirlemiştir. Süreç, milli mücadele sonrası dönemde Cumhuriyetin kuruluşuyla sonuçlanmıştır.

Bu çalışmada, Cumhuriyet öncesi dönemde Türk milliyetçiliğinin ortaya çıkışı ve uluslaşma politikaları ele alınarak, Cumhuriyet dönemine kadar gelinen aşamalarda yaşanan genel politik ve toplumsal gelişmeler çerçevesinde Türk milliyetçiliğinin ve uluslaşmasının geçirdiği aşamalar analiz edilmektedir.