Tuna Bulgar Devleti’nin Kuruluşu Öncesinde Bizans Devleti’nin Balkanlardaki İdare Sistemi (IV.-VII. Yüzyıl)
Şu kitabın bölümü:
Tansü,
Y.
E.
&
Kara,
F.
(eds.)
2023.
Afro-Avrasya Araştırmaları Üzerine Seçme Yazılar.
Özet
Kuzey sınırlarını Tuna Nehri’nin oluşturduğu, Karadeniz, Ege ve Adriyatik Denizi ile çevrili olan Balkan coğrafyası geniş Roma İmparatorluğu’nun merkezinde kalan konumuyla stratejik açıdan çok önemli bir noktada bulunuyordu. Bu bölgeye yapılan saldırılar daima İmparatorluğun her iki başkentini de tehdit eder nitelikte olmuştur. Erken Bizans döneminde de en yoğun saldırılar kuzeyden gelmiştir. Germen, Hun, Bulgar, Avar ve Slav saldırıları hem şiddetli olmuş hem de Bulgar ve Slavlar açısından kalıcı sonuçlar doğurmuştur. O nedenle İmparatorluk Balkanları koruma adına Tuna sınırlarına daima önem vermiş ve o bölgedeki istihkamları güçlü tutmaya çalışmıştır. İmparatorluğun genel idare politikası doğrudan Balkanlarda da uygulanmış ancak siyasi hadiselerin gidişatına göre bazı yeni düzenlemelere gidilmiştir. Öncelikle IV. yüzyılda yapılan geniş kapsamlı reform hareketleri ile taşra idaresinde yeni küçük idari birimler oluşturulmuştur. Ardından askeri idarede de benzer düzenlemeler yapılarak sınır birlikleri yeniden düzenlenmiştir. Bölgede ayrıca sabit sahra ordusu da oluşturulmuştur. Bütün bu değişikliklerin odak noktasında askeri yetkiler ile sivil yetkileri birbirinden ayırma çabası vardır. İlerleyen dönemlerde bu düzende bazı küçük değişiklikler yapıldı. Ancak bütün bunların Balkanlara yapılan saldırıları engelleme konusunda etkisiz olduğu söylenebilir. Belki de bu nedenle yeni tedbirler düşünüldü. V. yüzyıl ortalarında askeri ve sivil idarenin yeniden birleştirilmesine yönelik bazı adımlar atıldı. Yine de VII. yüzyıl sonlarında Tuna Bulgar Devleti’nin kuruluşuna kadar köklü bir değişiklik yapılmadı. Bu süreçte Slav istilaları Balkanların büyük bölümünü işgal etti. Bizans otoritesi bu bölgede büyük ölçüde yok oldu. Bu çalışma IV. yüzyıldan VII. yüzyıla kadar olan süreçte Balkan coğrafyasında Bizans Devleti’nin uyguladığı idari sistemi ve bu sistemdeki değişikliklerin genel bir kronolojisini tespit etmeyi amaçlamaktadır.