Osmanli Esnaf ve Sanatkar Kuruluşu Ahilik Örgütü'nde Eğitim
Şu kitabın bölümü:
Gülbahar,
Y.
(ed.)
2023.
Örgütsel Davranış: Güncel Konular II.
Özet
Ahilik, 1200’lü yıllardan itibaren 1900’lü yılların başlarına kadar Osmanlı Devleti’nin şehir ve kasabalarında ki esnaf ve sanatkarlara personel yetiştiren, çalışma şekil ve şartlarını düzenleyen bir örgüttür. Kurucusu menkıbevi adı Ahi Evran, esas adı Şeyh Mahmut Nasuriddin El Hoyi’ olan ünlü Türk bilginidir. Ahi Evran, Anadolu’nun şehir ve kasabalarını dolaşarak ahilik örgütünü kurmuştur. Kendisi debbağların (derici) piri ve otuz iki çeşit olan sanat dallarının “ahi babası” dır. Örgüt üyelerine iş yerlerinde yamak- çırak- kalfa- usta hiyerarşisi içinde meslek öğretilirken, zaviyelerde de ahlak eğitimi veriliyordu. Bu şekilde meslek ve ahlak eğitimi alan sanatkarlar güçlü bir dayanışma ile rakipleriyle rekabet edebilecek duruma geliyorlardı.
Devletin görevleri arasında eğitimin olmadığı zamanlarda ahiliğin ahlakı ve mesleki eğitimi başarıyla yürütebilmesi takdire şayan bir durumdur. İşte bu nedenle bu çalışmada ahilik organizasyonundaki eğitim ele alınmaktadır. Ahiliğin bir de kadınlar kolu vardır. Bacı yan-i Rum (Anadolu Bacıları) örgütü adı verilen bu örgütün kurucu ise Ahi Evran’ın hanımı Fatma Bacı’dır. Ahilik erkek üyelerine “eline, beline, diline” sahip olmayı öğütlerken, kadın üyelerine de “aşına, eşine, işine” sahip olmayı öğütlemiştir.
Ahilikte her sanatın bir “pir”i vardı ve her çalışan, ustasından pirine kadar olan bütün büyüklerine büyük bir manevi bağlılık içindeydiler. Ayrıca bu ustaların yanında çalışarak meslek öğrenen kalfa ve çıraklar vardı. Bir çırağın kalfa, kalfanın da usta olabilmesi belirli bir hizmet süresini tamamlaması ve bu süre içinde kazanılan ehliyete bağlı idi. Meslekte yükselebilmek için sanatta kazanılan ehliyetin özel bir törende özel bir sınavla ispatlanması gerekirdi.