BIST Gıda ve İçecek Firmalarının Verimlilik Değişimi: VZA Tabanlı Malmquist Verimlilik Endeksi Uygulaması
Şu kitabın bölümü:
Eroğlu Sevinç,
D.
&
Sevinç,
H.
(eds.)
2023.
Ekonomi ve Finans Politikaları Üzerine Çalışmalar II.
Özet
Performans değerlendirmesi şirketlerin kurumsal yönetim ve etkililiğini değerlendirerek hedeflerine yönelik kaydettikleri ilerlemenin ölçülmesini sağlar. Çalışmada Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi kullanılarak BIST gıda ve içecek endeksinde yer alan 21 gıda işletmesinin 2018:01-2022:02 yılları arasındaki performansı ölçülmektedir. Analiz için üç aylık veriler kullanılmış ve girdi değişkenleri olarak Cari Oran, Likidite Oranı, Kaldıraç Oranı, Alacakların Ortalama Tahsil Süresi ve Stok Devir Hızı gibi çeşitli finansal oranlara yer verilmiştir. Analize dâhil edilen çıktı değişkenleri ise Net Kâr Marjı ve Net Dönem Kârı / Toplam Aktifler olmuştur. Sektör etkinlik endeksini hesaplamak için tüm girdi ve çıktı değişkenlerinin yatay kesit ortalamaları alınarak sektör için girdi ve çıktı değişkenleri oluşturmuştur. Analiz sonuçlarına göre ele alınan dönemler içerisinde şirketler için verimlilik artışının en fazla olduğu dönem 2019 Mart-Haziran dönemi olmuştur. Şirketlerin verimlilikleri açısından en olumsuz dönem 2020 ve 2021 yıllarının üçüncü çeyrek dönemi olmuştur. Bu dönemin verimlilik açısından düşük olmasının nedeni Covid-19 pandemisinin işletmelere olumsuz etkisi olarak görülebilir. Gıda sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin verimliliklerinin ele alınan dönemler boyunca dalgalı bir şekilde hareket ettiğini söylemek mümkündür. Sektörel anlamda ele alınan 17 dönemin 8’inde verimlilik artışı, 1’inde durgunluk ve 8’inde ise verimlilikte azalış olduğu görülmektedir. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre şirketler, Küresel Malmquist Verimlilik Endeksi gibi performans ölçüm araçlarını kullanarak etkinlik ve verimliliklerini değerlendirebilir, kaynak tahsisi ve yatırım stratejileri konusunda bilinçli kararlar alabilir ve operasyonel iyileştirme alanlarını belirleyebilir.