27 Mayıs Darbesi’nin Diyarbakır Basınına Yansımaları
Şu kitabın bölümü:
Tansü,
Y.
E.
&
Kara,
F.
(eds.)
2023.
Tarih Alanında Seçme Yazılar-V.
Özet
Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk askeri müdahalesi olma özelliğini taşıyan 27 Mayıs 1960 darbesi Demokrat Parti (DP) iktidarına son verdi. 1946 yılında başlayan ve DP’nin 1950 yılında iktidara gelmesi ile yeni bir boyut kazanan demokratikleşme süreci 27 Mayıs’ta büyük bir darbe alırken, Türk demokrasi tarihine derin izler bırakan sonuçlar doğurdu. On yıl boyunca ülkeyi yöneten DP hükümetlerinin başbakanı Adnan Menderes ile birlikte Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan’ın idam edilmeleri ile son bulacak olan Yassıada yargılamaları ise arkasında günümüze kadar süren tartışmalar bıraktı. 1960 yılının ilk günlerinden itibaren iktidar-muhalefet ilişkilerinde günden güne artan gergin atmosfer kısa sürede sokağa taşarak toplumsal kutuplaşmayı arttırdı. Ana muhalefet Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile DP hükümeti arasındaki siyasal tartışma meclisten parti teşkilatlarına ve gündelik yaşama sirayet etti. Ulusal ve yerel basın organları bu ağır ve radikal politik atmosferde son derece tarafgir bir tutum takınarak partilerin yayın organlarına dönüştü. Bilhassa kent merkezlerinde ve ilçelerde yayınlanan yerel gazeteler taşra ölçeğinde kamplaşmış tarafların mücadele sahnesi haline gelirken, gazete sütunları karşılıklı iddiaları çürütmek ve diğer partinin yok olmanın eşiğinde olduğu izlenimi vermek noktasında birbirleriyle yarışır hale geldiler. Polemiklerin sert ithamlar üzerinden yapıldığı ve serinkanlı bir bakış açısının kaybolduğu söz konusu günler, sokak gösterilerinin de eşlik ettiği bir süreç içerisinde 27 Mayıs 1960 tarihine kadar devam etti. Darbe sonrasında başlayan yeniden yapılanma dönemi ise DP iktidarından hesap sormak isteyen politik anlayışın had safhaya ulaştığı bir atmosfer içinde gerçekleşti. Bu atmosfer 27 Mayıs öncesinde DP’yi destekleyen basın organlarının yayın politikalarında çok sert değişimler yaşanmasını beraberinde getirirken, DP yönetici ve milletvekilleri aleyhine olan iddialar aylarca gazete sayfalarının en temel haber ihtiyacını karşılayacaktı. Bu süreç birçok ulusal gazete gibi yerel gazeteyi de kısa süre önceki yayın politikalarının aksine, yeni yönetimin bakış açısına uygun yayınlar yaparak geçmiş iktidarı toplum nezdinde itibardan düşürme anlayışının ideolojik aygıtlarına dönüştürdü. Bu çalışma Diyarbakır’da yayınlanan yedi gazete üzerinden vilayet basınının 27 Mayıs öncesi ve sonrasındaki yayın politikalarını değişim perspektifinden incelemektedir.