XX. Yüzyıl Başlarında Edirne’de Rum Liseleri (Edirne Rum Metropolitliği Kayıtları Işığında)
Şu kitabın bölümü:
Tansü,
Y.
E.
&
Kara,
F.
(eds.)
2023.
Tarih Alanında Seçme Yazılar-V.
Özet
Edirne’de nüfus itibariyle Müslümanlardan sonra ikinci sırada yer alan Rum cemaati, Tanzimat Fermanı’ndan sonra modern okullar açmaya başlamıştır. Açılan okullar başlangıçta ilkokul seviyesinde iken, gelişen süreçte orta ve lise derecesinde okullar da açılmıştır. XX. yüzyıl başlarına gelindiğinde şehirde, Rumların yoğun olarak yaşadığı 10 mahallede çeşitli derecelerde 20’den fazla eğitim kurumu faaliyet göstermekteydi. Bunlar arasında Rum Erkek (Jimnas) ve Kız Lisesi (Zapyon) verdikleri eğitimle dönem içerisinde özellikle dikkat çekmiştir. Bu liselerin temel görevi, Edirne ve çevresinde bulunan Rum okullarına öğretmen yetiştirmek yanında “Helenizm’i” çocuklara aşılamak ve Yunan milliyetçisi gençler yetiştirmek olmuştur.
Edirne Metropolitliği, Rum eğitim derneklerinin yardımlarıyla şehirdeki cemaat okullarının ve okullarda eğitim alan öğrencilerin bütün sorunları ile ilgilenmekte, eğitim kurumlarına ilişkin yerel ve merkezi idarenin aldığı kararları uygulamaktaydı.
Bu çalışma, Selanik Makedonya Tarih Arşivi’nde (Historical Archive of Macedonia) bulunan ve Osmanlı Kataloğu içerisinde yer alan Edirne Rum Metropolitliğine ilişkin 70, 71, 72 numaralı defterlere dayalı olarak yapılmıştır. Sözü edilen defterler, 1898-1920 yılları arasını kapsamaktadır. 70 ve 71 numaralı defterler 1898-1920 yılları arasında Edirne Rum Metropolitliğinin valilikle ve diğer devlet kurumlarıyla yazışmalarını içermektedir. 70 numaralı defter 14 Haziran 1898-5 Kasım 1906 ve 71 numaralı defter 14 Ocak 1914-20 Temmuz 1920 tarihlerine ilişkindir. 72 numaralı defter ise Osmanlı idari kurumlarının 1905-1909 yılları arasında, Edirne Metropolitliğine gönderdiği resmi yazılardan oluşmaktadır.
Çalışmanın amacı, 1898-1915 yılları arasında, Edirne’de bulunan modern Rum liselerinin gelişimini, öğrenci ve öğretmenlerin durumu ile Edirne Rum Metropolitliğinin eğitim kurumları üzerindeki etkisini ortaya koymaktır.