Michel De Certeau’nun Strateji ve Taktik Kavramları Işığında Türkiye Cumhuriyeti’nin Tek Parti Dönemi’nde Devlet ve Kürt Aşiretleri Arasındaki İlişkiler
Şu kitabın bölümü:
Tansü,
Y.
E.
&
Kara,
F.
(eds.)
2023.
Tarih Alanında Seçme Yazılar-V.
Özet
Bu çalışmada Michel de Certeau’nun strateji ve taktik kavramlarından hareketle Türkiye’de tek parti iktidarı (1924-1947) döneminde egemen güç olan devlet ile Kürt aşiretleri arasındaki ilişki biçimi anlaşılmaya çalışılmaktadır. Çalışma, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ulus-devlet inşa sürecinde merkezileşme ve modernleşme çabalarına karşı Kürt aşiretlerinin verdiği reaksiyonu incelemektedir. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinden itibaren yıkılışı önlemek için merkezileşme politikalarının yürürlüğe konulmasıyla başlayan stratejinin medenileştirme ve Türkleştirme merkezli olduğu görülmektedir. Buna karşın aşiretlerin kendi taktiklerini üreterek bu stratejiyi kısmen veya tamamen etkisizleştirmeye çalıştığı görülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nin zorunlu göç, sınır denetimi, askere alma ve eğitim temel stratejilere başvurduğu görülürken Kürt aşiretlerinin zaman zaman uzlaşı, işbirliğine gittiği ancak bazen isyan ettiği, askerden kaçtığı, bilgi vermekten kaçındığı, kaçakçılığa yöneldiği ve eğitim sisteminin dışında kalmaya yönelik taktiklere başvurduğu görülmektedir. Bu kapsamda çalışma üç bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde Michel de Certeau’nun strateji ve taktik kavramları ele alınacak ve teorik bir zemin oluşturulmaya gayret edilecektir. İkinci bölümde devlet ile Kürt aşiretleri arasındaki yer yer gerilimli yer yer uzlaşımlı ama istikrarlı ve durağan olmayan ilişki biçimi ya da Certeau’nun deyimi ile “güçlü ile güçsüz arasındaki bitmek bilmeyen kadim oyun” tarihsel gelişimi içerisinde özetlenmeye çalışılacaktır. Üçüncü bölümde ise ilk iki bölümden hareketle tek parti döneminde devlet ile aşiretler arasındaki ilişkiler strateji ve taktik kavramları çerçevesinde incelenecek ve bir açıklama ve yorumlama biçimi önerilecektir. Çalışmada sınırlı bir dönem ele alınmakta ve bu sınırlı dönem, askeri, siyasal ve kültürel çerçevede incelenmektedir. Bu kapsamda çalışmada dönemin sivil ve askeri kurumlarına ait raporlar ile anılar, incelemeler gibi kaynaklar kullanılmaktadır. Çalışma literatür taramasına dayalı betimleyici ve eleştirel bir anlatım benimsemektedir.