TCDD İşletmesinde Uluslararası ve Yurtiçi Demiryolu Yük Taşımacılığı Etkinliklerinin Değerlendirilmesi
Şu kitabın bölümü: Yazıt, H. & Köktürk, N. (eds.) 2023. Sosyal Bilimler Üzerine Araştırmalar-VIII.

Ramazan Yıldız
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Özet

Demiryolu taşımacılığının, ülke ekonomilerinin gelişimine ve ülkelerin refah seviyelerinin yükselmesine önemli katkıları bulunmaktadır. Demiryolu taşımacılığı (DYT), ekonomik bir taşıma olmasının yanı sıra çevre dostu ve güvenli bir taşımacılık türüdür. Yurtiçi ve yurtdışı yük ve yolcu taşımacılığında demiryoluna olan talep giderek artmaktadır. Demiryolu taşımacılığının yatırım maliyetleri yüksektir. Bundan dolayı Türkiye’de demiryolu kurulum ve işletim maliyetlerini kısman özel sektör karşılasa da, ağırlıklı olarak kamu kurumu tarafından karşılanmaktadır. Yatırım maliyetlerinin yüksel olmasından dolayı, etkin kullanılmayan her bir aracın amortisman ve işletim maliyetleri yükselmektedir. Etkinlik ölçümü hemen her işletmede ve işletmenin alt birimlerinde uygulanabilmektedir. Ölçümler sayesinde işletmeler mevcut durumlarını görebilmekte, gelecekle ilgili doğru ve kararlı adımlar atabilmektedirler. Bundan dolayı bu çalışmanın amacı, TCDD işletmesinin 2010-2019 yılları arası yurtiçi ve uluslararası yük taşımacılığındaki etkinlik değerlerinin belirlemesidir. Ayrıca işletmenin, hangi yıllarda daha etkin çalıştığı tespit edilerek işlemeye ve ilgili kuruluşlara referans yılları ve öneriler oluşturmaktır. ÇOVİD-19 salgınının tüm dünyayı ve demiryolu taşımacılığını etkilemesinden dolayı 2020 ve 2021 yılları verileri hesaba katılmamıştır. Etkinlik ölçümünde literatürdeki çalışmalar göz önünde bulundurularak çıktı (Ton-km) ve girdi (taşınan yük miktarı, ana hat uzunluğu ve yük vagonu sayısı) değişkenlerinden yararlanılmıştır. Araştırmada kullanılan veriler, TCDD faaliyet raporları ile Türkiye İstatistik Kurumu’ndan derlenmiştir. Araştırma verilerinin analizi için VZA tabanlı Windows Analysis programı  (DEAP) kullanılmıştır. Sonuç olarak; yurtiçi demiryolu yük taşımacılığındaki ortalama etkinlikte % 1,8 oranında kayıp yaşanırken, uluslararası demiryolu yük taşımacılığında % 22,4 oranında kayıp yaşanmıştır. Her iki taşımacılıkta 2010 yılı referans gösterilecek yıl olmuştur. Uluslararası demiryolu yük taşımacılığının etkinliği bazı yıllarda bir miktar düzelme görülse de, sürekli düşme eğilimindedir. Bunun sebebi, dış ticaretteki taşımacılığın demiryolundan ziyade diğer taşımacılık türlerinin tercih edildiği anlamına gelmektedir. Dış ticarette demiryolu yük taşımacılığı cazip hale getirilmesi gerekmektedir.

Kaynakça Gösterimi

Yıldız, R. (2023). TCDD İşletmesinde Uluslararası ve Yurtiçi Demiryolu Yük Taşımacılığı Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. In: Yazıt, H. & Köktürk, N. (eds.), Sosyal Bilimler Üzerine Araştırmalar-VIII. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub239.c1019

Lisans

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Yayın Tarihi

24 September 2023

DOI

Kategoriler