Örgütsel Vatandaşlık Davranışı
Şu kitabın bölümü:
Hırlak,
B.
(ed.)
2023.
Örgütsel Davranış Kavramlar ve Araştırmalar-II.
Özet
İşletmeler rekabette başarılı olabilmek için uzun dönem sürecek ve rakipler tarafından kolaylıkla taklit edilemeyecek yollar ararlar. Ancak geleneksel başarı kaynakları ya da rekabet avantajları rekabet açısından hâlâ önemli olmasına rağmen, rakipler tarafından kolayca taklit edilebilir olmaları nedeniyle artık eski güçlerine sahip değildirler. Bunun yerine insanlar ve onların nasıl yönetilecekleri daha çok önem kazanmaya başlamıştır. Örgütün sahip olduğu en önemli kaynaklardan olan insan kaynağı da önem kazanmaktadır. Son dönemlerde hem nitelikli çalışanın varlığı hem de örgütlerin en önemli konularından biri de çalışanlarının davranışlarının zorunluluğun ötesinde gönüllülük esasına dayanmasını sağlamaktır. Bu durum son yıllarda örgütsel davranış literatüründe örgütsel vatandaşlık davranışının öne çıkmasını sağlamıştır. 1930’lu yıllarda başlayan ve farklı şekillerde incelenerek günümüze kadar gelmiştir. Örgüt içerisindeki bir davranışın örgütsel vatandaşlık davranışı olarak nitelendirebilmemiz için temelde isteğe bağlı olarak gerçekleşmesi, iş tanımının ötesinde olması ve resmi olarak ödüllendirilmemesi özelliklerine sahip olması beklenmektedir. Organ’ın (1988) yılında, diğergamlık, nezaket, sivil erdem, vicdanlılık ve centilmenlik boyutları olarak temel oluşturmuştur. Bireylerde hangi faktörlerin etkisiyle örgütsel vatandaşlık davranışının nasıl ortaya çıktığını açıklayıcı nitelikte literatürde geliştirilmiş çeşitli kuramlar bulunmaktadır. Bunlar, sosyal değişim, eşitlik, beklenti, lider üye değişim ve karşılıklılık norm kuramıdır. Örgütsel vatandaşlık davranışını etkileyen faktörler, örgütsel bağlılık, iş tatmini, adalet, özdeşleşme, lider, kişi ve örgütün özellikleri olarak ele alınmıştır. Son olarak örgütsel vatandaşlık davranışının neden olduğu bireysel ve örgütsel sonuçlar tartışılarak son bölümde yer verilmiştir.