Tüketim Çılgınlığında Bumerang Etkisi: Teorik Bir İnceleme
Şu kitabın bölümü:
Yılmaztürk,
Y.
&
Akdoğan,
Ç.
(eds.)
2023.
Pazarlamada Seçme Konular: Kavramlar ve Çalışmalar.
Özet
Tüketim kavramı, üretilen ürünlerin kullanılması ve tüketilmesi olarak ifade edilmektedir. İnsanoğlunun varoluşundan bu yana tüketim kavramı her zaman insan hayatının merkezinde yer almaktadır. Bireyler yaşamlarının erken dönemlerinde ihtiyaç temelli tüketime odaklanırken, günümüzde bu durum ihtiyaçtan arzu kültürüne dönüşmektedir. Tüketimdeki bu değişim birden fazla kategoriden oluşmaktadır. Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi, tüketiciler için ihtiyaç kategorilerine göre birden fazla kategoriyi sıralamaktadır. Bu kategoriler ‘fizyolojik, güvenlik, sosyal, aidiyet ve kendini gerçekleştirme’ den oluşmaktadır. Geçmişten günümüze tüketicilerin ihtiyaç kategorilerine bir yenisinin daha eklendiği görülmektedir. Bu durum tüketicilerin ihtiyaç kategorilerindeki değişimin önem sırasını etkilemektedir. Tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarının değişmesi, yani tüketicilerin gözünde her şeyin ihtiyaç olarak algılanması ve ihtiyaç fazlası ürünlere yönelmeleri, kategorilerdeki önem sıralamasına en büyük katkıyı sunmaktadır. Tüketim çılgınlığı olarak adlandırılan bu dönem, tüketicilerin alışveriş aşamalarında birçok uyarana maruz kalmalarına neden olmaktadır. Fakat bazen maruz kalınan bu uyaranlar tüketici satın alma aşamasında olumsuz bir geri dönüşe sebep olabilmektedir. Temel ürünlerin dışında satın alınan ürünlerde maruz kalınan bu uyaranlar tüketicilerin satın alma isteklerini azaltabilmektedir ve sonucunda da Bumerang Etkisine sebep olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, tüketim çılgınlığında bumerang etkisini bu bakış açısına dayanarak teorik çerçeveden açıklamaktır. Çalışmanın amacı doğrultusunda literatür taraması nitel metotlardan bibliyometrik atıf analizi yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bibliyometrik atıf analizinde ‘Bumerang Etkisi’ kavramı incelenerek tüketim çılgınlığı ile arasındaki ilişki açıklanmaktadır. Devamında teorik açıdan ilgili kavramlar kapsamlı bir biçimde açıklanmaktadır. Çalışmanın sonuç ve tartışma bölümünde de ilgili yazınlar referans alınarak, ulusal yazına teorik bir ışık tutulmaktadır.