İkinci Abdülhamid Döneminde Muhalif Bir Gazete: Beberuhi
Şu kitabın bölümü:
Tansü,
Y.
E.
(ed.)
2023.
Tarih Alanında Seçme Yazılar-IV.
Özet
Beberuhi, 1 Şubat 1898 tarihindeki ilk sayısıyla Cenevre’de yayın hayatına başlamış olan bir Osmanlı mizah gazetesidir. Dönem itibariyle Abdülhamid İdaresine muhalif olduğundan dolayı diğer muhalif basın organları gibi yayın hayatını İstanbul dışında sürdürmek zorunda kalmıştır. Osmanlı yönetiminin nazarında “hezeyannâme”, sahipleri ise “erbâb-ı fesad” olarak nitelendirilmiş olan sürgündeki mizah gazeteleri, dönemin muhalif cereyanları ve etkileri hakkında fikir edinme konusunda araştırmacılar için son derece önemli argümanlar arasında yer almaktadır.
Cenevre’de yayınlanan Beberuhi’nin yayın hayatı oldukça kısa süreli olmuştur. Beberuhi’yi Osmanlı mizah yayınlarının nadir eserlerinden birisi olarak tanımlamak mümkündür. 1878-1908 yılları arasında mevcut şartlar dolayısıyla İstanbul dışında yayın yapmış olan diğer yayın organları gibi Beberuhi de Osmanlı topraklarına gizli yollarla girebilmiştir. Söz konusu gazete, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin görüşlerini aksettirmeyi ana yayın ilkesi olarak kabul etmiştir. Gazetenin genel karakteri göz önüne alındığında “itaatsizlik” kavramıyla özetlenebilecek tutumunun, Devlet-i Âl-i Osmânî’nin manevî kudretine ve devlet kimliğine değil, doğrudan Sultan II. Abdülhamid’in şahsına ve eylemlerine yönelik olduğu anlaşılmaktadır.
Bu çalışmada, İkinci Abdülhamid Dönemi’nde muhalif fikirleriyle tanınan, dönemin otoritesine karşı bir tür itaatsizliği misyon edinmiş olan Beberuhi gazetesi incelenmiştir. Çalışma kapsamında, Beberuhi’nin kısa süren yayın hayatı süresince sadece dört sayısına ulaşılabilmiştir. 1.,2.,3. ve 5.’i sayıları tespit edilebilmiş olan gazetenin elde edilebilen sayılarından yola çıkılarak II. Abdülhamid döneminin panoraması, muhalif bir yayın organı perspektifinde ortaya konulmuştur.