Muğla-Bodrum İlçesi’nde Mübadillerin İskânı Meselesi (1923-1930)
Şu kitabın bölümü: Tansü, Y. E. (ed.) 2023. Tarih Alanında Seçme Yazılar-IV.

Bayram Akça
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Özet

Cumhuriyet döneminde Balkanlar’dan Anadolu’ya göçün en yoğun yaşandığı yıllar mübadele dönemi olmuştur. Milli Mücadele’nin Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde zaferle sonuçlanması üzerine taraflar Lozan’da bir araya gelmiştir. Burada yapılan görüşmeler sırasında Anadolu’daki Rumlar ile Balkanlar’daki Türklerin yer değiştirmesi gündeme gelmiş ve bu durum üzerine 30 Ocak 1923 tarihinde Türkiye ile Yunanistan arasında “Türk ve Rum Ahali Nüfus Mübadelesine ilişkin Sözleşme ve Protokol” imzalanmıştır. Bu protokolden sonra mübadelenin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için Türkiye 13 Ekim 1923 tarihinde Mübadele İmar ve İskân Vekâlet’ini kurmuştur. Bu vekâlet mübadillerin yerleşmesi için Anadolu’da 10 yerleşim bölgesi tespit etmiştir. Bunlardan birisi de İzmir, Aydın, Manisa, Afyon ve Muğla’yı kapsayan 4. Bölge olmuştur. Bu dönemde Bodrum İlçesi Muğla İl’inin mübadillerin yerleştirileceği 6 ilçesinden birisi idi.

13 Ocak 1924 tarihinde Mübadele İmar ve İskân Vekâleti mübadelenin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için her ilde Vali’nin ve her İlçe ’de de Kaymakamın başkanlığında Mübadele İmar ve İskân Komisyonları kurmuştur. Bodrum İlçesi’nde de Kaymakam Enver Bey’in başkanlığında Mal Müdürü, Orman Müdürü, Belediye Başkanı gibi kişilerden oluşan bir komisyon oluşturulmuştur.

Mübadele İmar ve İskân Vekâletinin en önemli üzerinde durduğu konulardan birisi mübadillerin yerleşeceği yerlerin tespiti olmuştur. Bu bağlamda Bodrum İlçesi’nde Çarşı Mahallesi, Kumbahçe Mahallesi, Atik Mahallesi, Yahşi Köyü gibi yerler mübadillerin iskân alanları olarak belirlenmiştir.

Türkiye’nin üzerinde durduğu konulardan birisi Balkanlardan Anadolu’ya mübadillerin taşınması konusu olmuştur. Bu bağlamda vekâlet en çok vapura sahip Türk Vapurcular Birliği ile bir antlaşma yapmıştır. Bu birlik de Balkanlar ve Ege Adalarından mübadilleri Anadolu’ya ve dolayısıyla bir kısmını da Bodrum İlçesine taşımıştır.

Türkiye’nin önem verdiği bir diğer konu da mübadillerin sağlık durumu olmuştur. Bu konuda vekâlet Kızılay ile anlaşmış ve böylece gelenlerin her türlü sağlık sorununu çözmeye çalışmıştır.

Mübadele dönemi en fazla üzerinde durulan ve tartışılan konu gelen göçmenlere verilen malların cinsi, yeri ve değeri olmuştur. Bu dönemde Bodrum İlçesi’ne Rodos Adası, Girit Adası gibi yerlerden Reçber, tütüncü, sebzeci gibi tarımla uğraşan kişiler gelmiş ve bunlara da Bodrum İlçesi’nin Kumbahçe Mahallesi, Yahşi Köyü gibi yerlerinden ev, arsa, zeytinlik, bağ ve bahçe verilmiştir. Mübadele sırasında göçmenler bazı sorunlar yaşamıştır. Ancak devlet bunları çözerek onları rahatlatmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kaynakça Gösterimi

Akça, B. (2023). Muğla-Bodrum İlçesi’nde Mübadillerin İskânı Meselesi (1923-1930). In: Tansü, Y. E. (ed.), Tarih Alanında Seçme Yazılar-IV. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub177.c858

Lisans

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Yayın Tarihi

25 June 2023

DOI

Kategoriler