1960-80 Döneminde Türkiye’de Seçimler ve Seçmen Davranışları
Şu kitabın bölümü:
Bayram,
A.
T.
(ed.)
2023.
Sosyal Bilimler Üzerine Araştırmalar- V.
Özet
Bu çalışmada, 1960-1980 yılları arası dönemdeki seçimler ve seçmen davranışı incelenecektir. Bu dönemin önemi, sınıf siyasetinin görünürlüğü açısından, Türk siyasal hayatının istisnai bir dönemini oluşturmasıdır. Çalışmanın ana argümanı, bu dönemde sınıfsal özelliklerin ve daha özelde de ekonomik etkenlerin seçmen davranışlarında temel etken haline geldiğidir. İthal ikameci sermaye birikiminin egemen olduğu bu dönemde, 1961 Anayasası’nın sosyal devlete yönelik atıfları ve özgürlükçü yapısı, işçi sınıfına odaklanan parti ve örgütlerin ortaya çıkabileceği ve yaygınlaşabileceği bir ortam sağlamıştır. Bu durumda sanayileşmenin ve onun sonucu olarak kentleşmenin de etkisi büyüktür. Kırdan kente göç ile geleneksel değerler üzerine kurulu ilişkilerinden kopan göçmenler kent içerisinde yeni dayanışma ağlarına eklemlenmeye başlamıştır. Sosyalist örgütlerin mahalle örgütlenmeleri, toplumcu belediyecilik uygulamaları bu kitlelerin sola yakınlaşmasını hızlandırmıştır. Üstelik aynı dönemde sanayileşme ve sendikalaşma oranları da artmaya devam etmiştir. Buna rağmen sol, ülke siyasetindeki hâkim güç konumuna gelememiş, sosyalist partilerin güçsüz kalmasının da etkisiyle CHP sol seçmenin ana partisi konumuna gelmiştir. Ancak bu işbirliği de Milliyetçi Cephe hükümetleriyle mücadele edebilmek için yeterli olmamıştır. Seçmen tercihlerinin diğer dönemlerden farklı olarak sınıfsal dinamiklerle şekillendiği bu dönemde kültürel etkenler de önemini korumaya devam etmiştir. Bu yönüyle, 1960-1980 yılları arası dönem, Türk siyasal hayatının diğer dönemlerinden tam bir kopuşu temsil etmemektedir. Üstelik süreç, yalnızca sosyalist sol için değil, aynı zamanda antikomünist söylemler çerçevesinde örgütlenen aşırı sağ oluşumların da ortaya çıkabilmesi için uygun bir zemin yaratmıştır.