Tarih bir taraftan geçmiş dönemlerdeki zaman dizinsel olaylar bütününü ifade ederken diğer taraftan öznesini insan ve toplumların oluşturduğu bu olayları neden ve sonuç ilişkisi çerçevesinde açıklamaya çalışan bir bilimdir. İnsanların üretim-bölüşüm ve harcama ilişkilerinin pratikteki karşılığı ekonomi olarak adlandırılırken, iktisat bilimi bu maddî temellerin işleyişinden kaynaklanan sorunları çözmeye odaklanır. Bu doğrultuda, insanların iktisadî istekleri ile bu istekleri karşılamaya yarayan kaynaklar arasında dengeli bir karşılık bulmaya çalışır. İktisat tarihi ise tarih ve iktisat biliminin kesişim kümesinde yer alır ve geçmiş dönemlerdeki iktisadî faaliyetler ile bu faaliyetler üzerine inşa edilen kurumları uzun dönemli bir bakış açısı takınarak inceler. Burada uzun dönemli bakış açısının önemi, siyasî olayların kısa dönemli karakterine karşılık, iktisadî değişim ve eğilimlerin seyre oturabilmesinin uzun dönemde mümkün olmasında saklıdır. Ortak noktaların çokluğuna rağmen iktisat tarihi, tarihin zaman diziliminde iktisat biliminin karakteristiği çerçevesinde varlık bulan meseleleri incelediği için tarih biliminin değil iktisat biliminin bir alanıdır.

Genel bir yaklaşımla dünya ekonomisinin tarihi yazılabileceği gibi coğrafya vb. gibi belirli alt kırılımlar gözetilerek öznel iktisat tarihleri de kaleme alınabilir. Osmanlı – Türkiye iktisat tarihi çalışmak da bu türdendir. Özellikle doğrusal yaklaşımcı iktisadî gelişme teorilerinin geçerliliğinin zedelenmesi Osmanlı - Türkiye iktisat tarihi çalışmalarının önemi daha da belirgin bir hâle getirmiştir. Türkiye iktisat tarihi araştırmalarının başlangıç noktası Anadolu Selçuklu Devleti (1075) dönemine kadar geri götürülebilir. Böylece Türkiye iktisat tarihi çalışmaları Osmanlı öncesi dönem, Osmanlı dönemi ve Cumhuriyet dönemi şeklinde üç ana kırılımda vurgulanabilir. Bu geniş zaman aralığında ağırlık Osmanlı dönemine ait olduğu için Osmanlı iktisat tarihine ayrı bir parantez açmak önemlidir. Osmanlı iktisat tarihi sahası hakkında çalışma yapmak, Osmanlı iktisadî sistemini anlamak ve bu sistemin çevresinde işleyen iktisadî pratiklerin karşı karşıya kaldığı problemleri ve bu problemleri ortadan kaldırmak adına gerçekleştirilen değişim ve dönüşümleri neden – sonuç ilişkisi bağlamında açıklayabilmekle mümkündür. Bu çalışmanın amacı birinci adıma yöneliktir. Çalışma, Osmanlı toplumunun maddî temellerine bütüncül bir bakış açısı ile yaklaşarak Osmanlı iktisadî sisteminin anahatlarını çerçeve, problem ve zihniyet meselesi bağlamında ortaya koymayı amaçlar. Bu amaç doğrultusunda maddî olarak temellendirilebilen tarihî olayların yorumlanmasında iktisat biliminin analiz araçlarından yararlanılırken tümdengelim akıl yürütme faaliyeti, erişilen bulgular yorumlanarak genel sonuçlara varılırken ise tümevarım akıl yürütme faaliyeti benimsenmiştir.