Kitab-ı Tercüme-i Tezkire-i Dâvûd Fî İlmüt’t-Tıbb’da Kanser ve Bitkisel ve Hayvansal Tedavi Yolları ile İlgili Öneriler
Şu kitabın bölümü: Tansü, Y. E. (ed.) 2023. Tarih Alanında Seçme Yazılar-III.

Nevzat Topal
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi

Özet

Bu çalışmada Kitab-ı Tercüme-i Tezkire-i Dâvûd Fî İlmüt’t-Tıbb’da (KTDT) geçen kanser hastalığı ve bu hastalığın iyileştirilmesine yönelik önerilen tedavi yöntemlerine yer verilmiştir. Bu eser, Dâvûd-ı Antakî’nin meşhur tıp kitabının, 17. yüzyıl Türkçesine çevrilmiş hâlidir. Ancak çeviride Antakî’nin anlamı akıl sahiplerine notlar, bilinmeyenler ve tuhaflıkların derlenmesi olan eseri Teẕkiretü Uli’l-Elbāb ve’l-Cāmiü li’l-Acebi’l-Ucāb’ın yalnızca üçüncü bölümünün çevirisini içerir. Eserin üçüncü bölümünde, tedavi amaçlı kullanılacak ilaçlar, yiyecekler, hayvansal ürünler, madenler Arap alfabesi sırasıyla verilmiş ve açıklanmıştır. Eserde ilaçlar, onların özellikleri, onların yerine kullanılacak denklikleri, onlardan yapılacak karışımlar ve onların kullanım şekilleri, ilgili ilaçlarla ilgili uyarılar ve önlemler tanıtılır. Bu açıdan eser, tıp yanında eczacılık özelliği de yoğun bir nitelik göstermektedir. Ancak tüm tıp metinleri gibi eserin tıp dışındaki konuları da içerdiği ve bunların ele alındığı da görülmektedir.

İlgili metinde yapılan taramada, günümüzün önemli sağlık sorunlarından biri olan kansere yönelik verilerin de bulunduğu fark edilmiştir. Bununla ilgili açıklama ve tedavilerin betimlenmesinin dünya tıp tarihi başta olmak üzere Türk tıp tarihine de katkı sağlayacağı düşünüldüğü için ele alınması gerektiği düşünülmüştür. Ulaşılan veriler, tıp alanından hekimler, kimyacılar, biyologlar ve eczacılar tarafından ayrıca değerlendirilmeye muhtaçtır. Bu yüzden burada verilecek olan kanser tedavileri, bir tedavi önerisi olma amacını katiyen gütmemektedir. Yalnızca 16. yüzyılda Osmanlı sınırları içerisinde yaşamış ve eserini yazmış bir hekimin bilgi birikiminden kanser ile ilgili öneriler betimlenmeye çalışılmıştır. İleride tıp ilmiyle uğraşanlar tarafından ele alınıp günümüz için korkulan ve ölümcül olan bir hastalığın tedavisine katkılarının bulunup bulunmayacağının incelenmesi elbette ki çalışmanın verilerinin pozitif bilimlere katkı sağlaması adına ümit edilmektedir.

İnsanlığa ait birçok konuda olduğu gibi gelişme ve değişimler hep o zamana kadar gelen birikimlerin devamında yapılmaktadır. Tıp da insanlığı ilgilendiren en önemli konulardan biri olarak birikimlerin önemli ve gerekli olduğu alanlardandır. Ondaki gelişmeler çeviri, sözlü ve yazılı aktarma, uygulama gibi yollarla bütün insanlığa ulaşmaktadır. Bunların farklı tecrübe ve yeni bilgilerle işlenmesi, sentezi yeni tedavi yollarının yeni teşhislerin doğmasını sağlar. Bu bilgiler ışığında geçmişteki tıbbi deneyimlerin ele alınması yeni bilgilere ulaşılmasını da sağlayabilir. Bu çalışma da uygulamalı ve laboratuvar incelemesi olmadan betimleme amacı gütse de böyle bir bilgi için veri sağlama olanağı sunmak, konuya dikkat çekmek için hazırlanmıştır. Konu da çağın korkulan, öldürücü ve tedavisi ağrılı, masraflı ve uzun olan hastalığı kanser olarak seçilmiştir. Seçilen konu ile ilgili elde edilen verilerin bu hastalığın tarihçesine, belki de tedavisine bir katkı sunabileceği düşünülmüştür. Eserde yer alan ve anlamı kanser olan ekle ve seretan sözcükleri taranarak bu hastalıkların bitkisel ve hayvansal ürünlerle tedavisi betimlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kaynakça Gösterimi

Topal, N. (2023). Kitab-ı Tercüme-i Tezkire-i Dâvûd Fî İlmüt’t-Tıbb’da Kanser ve Bitkisel ve Hayvansal Tedavi Yolları ile İlgili Öneriler. In: Tansü, Y. E. (ed.), Tarih Alanında Seçme Yazılar-III. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub142.c623

Lisans

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Yayın Tarihi

25 June 2023

DOI

Kategoriler