Çalışma Yaşamında Bilgi Uçurma (Whistleblowing)
Şu kitabın bölümü:
Gülbahar,
Y.
(ed.)
2023.
Örgütsel Davranış: Güncel Konular.
Özet
Bilgi uçurma (whistleblowing), örgüt içinde ortaya çıkan etik dışı ya da suç teşkil eden durumların, örgütün üyesi veya üyeleri tarafından bilinçli olarak ortaya çıkarılması, ifşa edilmesi olarak tanımlanmaktadır (Cross ve Tiller, 1998). Bilgi uçurma kavramı, özellikle son yıllarda büyük ve güçlü işletmelerde, kurum ve kuruluşlarda skandalların gün yüzüne çıkması ile birlikte önem kazanmıştır. Bilgi uçurma davranışında bulunan örgüt üyeleri doğal olarak örgütleri, diğer örgüt üyeleri ve yöneticiler ile çatışabilirler ve sessiz kalabilirler. Bu sessizlikte örgütteki adaletsiz, haksız ve yasalara aykırı durumları yaygınlaştırabilir (Near ve Miceli, 2013). Bu yüzden bilgi uçurma örgüt üyelerinin korkmadan çekinmeden harekete geçmelerine destek olmak için farklı ülkelerde farklı yasalarla korunmaktadır (Kaptein, 2011). Ancak, bilgi uçurmanın örgütte etkili bir şekilde uygulanabilmesi, gerçekleştirilebilmesi için örgüt üyelerinin örgüt içi politika ve etik kuralları iyi bilmeleri bu konuda bilgili ve bilinçli olmaları gerekmektedir (Miceli ve Near, 1992). Sonuç olarak, bilgi uçurma kavramı örgütlerdeki haksız, hatalı durumların ortaya çıkarılması ve örgüt içinde adaletin sağlanması bakımından son derece önemli bir kavramdır. Ancak, örgüt üyeleri bilgi uçurma davranışında bulunup bulunmama konusunda karar verirken dikkatli olmalı ve yasalara uygun bir şekilde hareket etmelidirler. Bu kitap bölümünde bilgi uçurma (whistblowing) kavramının ortaya çıkışı, nedenlerine ve çalışma yaşamı açısından önemine dair bilgiler verilecektir.