Financing Methods of Islamic Banks in Turkey
Chapter from the book:
Tuna,
F.
&
Buğan,
M.
F.
(eds.)
2022.
Research on Social Sciences: Economics & Politics.
Synopsis
Bankalar sundukları hizmetler, hizmetlerin çeşitliliğindeki artış-lar, ekonomik hayattaki değişimler gibi nedenlerle günlük hayatınvazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Bugün para transferleri,kredi ve banka kartları, krediler, sigortacılık hizmetleri, finansalaraç alım-satımı, yatırım danışmanlığı, saklama hizmetleri gibi bir-çok ürün ve hizmet seçeneği sunan önemli finansal kuruluşlardır.Toplumlarda herhangi bir sebeple sadece bir defa dahi olsa ban-kacılık hizmetlerinden faydalanmamış kimse yoktur. Bu nedenlebankalar, para piyasaları başta olmak üzere tüm finansal piyasalarınönemli bir aktörüdür.
Bir risk paylaşım ve fon aktarım mekanizması olan bankalartasarruf sahipleri ile kaynak ihtiyacında olanlar arasında bir çeşitaracılık görevine sahiptir. Tasarruf sahiplerinin fon fazlalığı ban-kalar aracılığıyla tasarruf sahiplerinin getiri kazanabilecekleri biryatırıma dönüşecektir. Bankalar, kaynak ihtiyacı içerisinde olanlaratasarruf sahiplerinden elde ettikleri fonları krediler aracılığıyla kul-landırarak bu ihtiyacı karşılamış olurlar.Gerçek ve tüzel kişilerden sağlanan fonları kullanarak piyasa-ların fon ihtiyacını temin eden bankaların fon aktarım mekaniz-ması oldukça önemlidir. Öyle ki merkez bankaları dahi belirledi-ği para politikalarının birçoğunu bankalar aracılığıyla piyasalardauygulayabilmektedirler.Sümerler’e ait olan ve M.Ö. 3500 yılından kalan “Kızıl Tapınak”,bilinen ilk bankadır (Bayındır, 2005). Tapınak rahipleri tüm bu ürünve eşyaları ihtiyaç duyanlara kiraya vermeye başlamış ve ürünün sa-hiplerine de kira ücretini aktararak bir nevi fon transferi yapmayabaşlamışlardır. Bankacılık faaliyetlerini başlatan bu evrenin devamın-da ise ticari faaliyetler bankalara ivme kazandırmıştır. Zamanla artanticari işlemler bir yerde bankacılığın gelişimini zorunlu kılmıştır. Ay-rıca, artan bu ticari işlemler bankaların konusunu tarım ürünlerindenmenkul kıymetlere dönüştürmüştür (Döndüren, 1984). Gücü yıllariçerisinde artan bankacılık sektörü Dünya genelinde 2022 yılınınikinci çeyreğinde 7,3 trilyon avro piyasa kapitülasyonuna ulaşmıştır(Statista, 2022). Ayrıca yapısal olarak da daha karışık hale gelmiş vefarklı banka türleri oluşmuştur. Genel olarak mevduat bankaları, ka-tılım bankaları, yatırım ve kalkınma bankaları ve kıyı bankaları farklıbankacılık türleri olarak sıralanabilir.Bireylerin kullanabileceği ve Türkiye’de faaliyet gösterebilenbankacılık türleri ise mevduat ve katılım banklarıdır. Mevduat ban-kalarına göre daha yeni bir bankacılık türü olan katılım bankalarıbu çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Türkiye’de katılımbankacılığı ve bu bankaların müşterilerine sunduğu kredi türlerihakkında bilgi verilerek hem alan yazına katkı sağlanması hem de katılım bankası mevcut & potansiyel müşterilerine bilgi sunulması amaçlanmaktadır.